NLFR

Platform over architectuur, interieur- & landschapsarchitectuur
Gemodificeerd hout als duurzaam alternatief
Waarom altijd recht als het ook diagonaal kan. Casa A met mooi en natuurlijk vergrijsd Lunawood. Architect: REM’A arquitectos. (Beeld: Ivo Tavares Studio)

Gemodificeerd hout als duurzaam alternatief

Denk hierbij aan thermisch gemodificeerd of hittebehandeld hout. Thermowood is op dit vlak een referentie, maar er zijn ook andere spelers op de markt. Duurzaam en verduurzaamd hout in de kijker.

De voordelen van thermisch gemodificeerd hout zijn gekend. Door het hout te behandelen aan een hoge temperatuur slaagt men erin de vormstabiliteit te verbeteren en wordt het hout beter bestand tegen houtrot. Dit leidt tot een verhoogde duurzaamheidsklasse. Gevolg: thermisch behandeld hout van bij ons, afkomstig van Europese snelgroeiende bomen uit duurzaam beheerde bossen, wordt steeds vaker ingezet als meer ecologisch en prijsgunstiger alternatief voor exotisch hardhout.

De opwaartse shutters van Carpentier in HOTwood Pine kunnen keurig in het gevelvlak vallen. Hierdoor zijn ze in gesloten toestand haast onzichtbaar en vormen ze, eens geopend, een mooie luifel.

Over soort- en merknamen

Eerst een misvatting de wereld uithelpen: hittebehandeld hout en ThermoWood worden vaak in een adem uitgesproken, maar dit is niet helemaal correct. ThermoWood is slechts één label van hittebehandeld hout en verwijst naar hout dat behandeld wordt volgens specifieke procedés, ontwikkeld en vastgelegd in Finland. De temperatuur waaraan het hout behandeld wordt, gaande van 180 tot 212 graden, is afhankelijk van het gewenste resultaat, de toepassing en het soort hout: zacht of hard. De Finse producten verhandeld onder het merk ThermoWood worden wel steeds verkregen door een behandeling onder hoge temperatuur en door gebruik te maken van waterstoom in aangepaste droogovens. Lunawood Thermowood is daar een voorbeeld van. Bij Lunawood worden onder andere volgende houtsoorten thermisch gemodificeerd: Scandinavisch vuren, grenen, espen en berk. 

Meer dan Europees naaldhout

Ook belangrijk: naast Europees naaldhout komen ook andere houtsoorten in aanmerking voor een hittebehandeling. Denken we daarbij inderdaad aan populier, berk en es, maar ook fraké en ayous wat snelgroeiende loofhoutsoorten zijn uit West-Afrika. Deze laatste staan garant voor een meer exotische uitstraling. In principe zijn alle houtsoorten geschikt, ook goedkopere exotische hardhoutsoorten die door een thermische behandeling aan duurzaamheid winnen. 

Platoniseren: koken, drogen en bakken

Naast de diverse houtsoorten zijn er ook verschillende procedés om het hout met hitte te verduurzamen. Bij het Nederlandse Platowood spreekt men over platoniseren. Het gepatenteerde proces, dat in eigen beheer in Arnhem wordt uitgevoerd, bestaat uit drie belangrijke stappen: hydro-thermolyse, drogen en curing. Men gebruikt snelgroeiend hout uit gecertificeerde bossen in Europa en West-Afrika. Eerst wordt het onbehandelde hout (populier, vuren of fraké) in een autoclaaf verhit tot maximaal 170 graden, door stoom en onder verhoogde druk. Daarna wordt het hout zorgvuldig en geleidelijk gedroogd zodat het niet scheurt. Eens het vochtgehaltepercentage in de materie is teruggedrongen tot circa acht procent, wordt het hout ‘gebakken’ in de oven op maximaal 180 graden en onder droge omstandigheden (curing- of polymerisatiefase). Door de relatief lage temperaturen wordt de celstructuur behouden en ontstaan er nieuwe stabiele verbindingen. Het hout is hierdoor minder broos en goed verwerkbaar. 

Alpin Garden Luxury Maison in Italië, een wellnesscentrum met panoramisch uitzicht over de Bergen. Als gevelbekleding viel de keuze onder meer op Zwarthout Kazura. (Beeld: Andreas Senoner)

‘Heated Outdoor Timber’

Naast ThermoWood en Platowood noteren we nog een aantal andere kwaliteitslabels van hittebehandeld hout, waarvan HOTwood (van Carpentier) en Jadiwood (van Jadimex) slechts enkele voorbeelden zijn. Carpentier presenteert onder het label HOTwood meerdere opties als duurzaam alternatief voor tropisch hardhout. HOT verwijst naar ‘Heated Outdoor Timber’. Het gebruikte hout ondergaat een thermobehandeling tot minimaal 215 graden en ook hier gebeurt dit uitsluitend door gebruik van hete stoom. De producten Clear Pine en Thermisch Grenen vallen onder de noemer klasse I/II. Thermisch Essen onder duurzaamheidsklasse I. De eigenschappen van laatstgenoemde op een rij: goede weerstand tegen verrotting, vormvast en stabiel, vrij van fouten en onderhoudsarm. 

Gebrand hout met gegeerde zwarte finish

Een categorie apart is het gebrande hout dat door zijn zwarte finish gegeerd is voor eigentijdse architectuur. Door het hout te branden, is het beter bestand tegen schimmels en insecten. Hierdoor wordt de levensduur verhoogd en is het duurzamer.  Deze techniek is gebaseerd op de eeuwenoude Japanse techniek Shou Sugi Ban die nu ook dichter bij huis wordt toegepast. Zo is er het Nederlandse Zwarthout, opgericht door architect Pieter Weijnen die zich de techniek eigen maakte en zich ondertussen laat omringen door een vakkundig team. Ze kopen het hout in en branden dat vervolgens in een zelfontwikkelde oven in hun werkplaats in het Nederlandse Leersum. Ambachtschap pur sang.

Wel of niet gefixeerd

Het aanbod gemodificeerd hout van Zwarthout is legio, met onder meer Marugame en Sanuki (beide van Accoya), Omiyama (Platowood) en Naoshima (Douglas). Van sommige soorten is een gefixeerde variant beschikbaar die niet afgeeft, belangrijk voor gebruik in het interieur. Voor het exterieur adviseert Zwarthout om het hout niet te fixeren. Hierdoor behoudt het verkoolde hout een natuurlijke glans. In de loop der tijd zal het afgeven van het hout minder worden en voor een aantal varianten zal dit uiteindelijk stoppen. Leuk weetje: de oorspronkelijke reden voor het branden was, ironisch genoeg, brandpreventie. Japanse huizen waren veelal van hout, en in de dorpen en steden was men beducht voor brand. Door de geveldelen vooraf te schroeien ontstond een brandvertragende koollaag. Gebrand hout is met andere woorden ook brandveiliger.   

"*" geeft vereiste velden aan

Stuur ons een bericht

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Wij gebruiken cookies. Daarmee analyseren we het gebruik van de website en verbeteren we het gebruiksgemak.

Details