NLFR

Platform over architectuur, interieur- & landschapsarchitectuur
Houtbouw in de kijker
Het nieuwe CO2-negatieve en volledig remonteerbare houten kantoorgebouw voor Leiedal Kortrijk, een project van OYO en RAU. (Beeld: Marchenko & Novak Studio)

Houtbouw in de kijker

In tien jaar tijd heeft de houtbouw in ons land al heel wat terrein gewonnen. Vandaag bouwt bijna één op de tien Belgen zijn huis met behulp van houtbouw. Dit neemt niet weg dat er nog heel veel ruimte is voor groei. Groei die moet worden aangemoedigd, gezien de verschillende voordelen. De kleinere koolstofvoetafdruk en snelle bouwmethode zijn er daar alvast twee van. 

Houtbouw, zowel voor ééngezinswoningen als voor projecten op grotere schaal, zit in de lift. En dat is een goede zaak. “Door hout te gebruiken wordt het mogelijk om een koolstofneutraal en zelfs koolstofnegatief gebouw op te trekken”, aldus Wood Shapers. Deze firma, eind 2019 opgericht door BPI Real Estate en CFE Contracting, ontwikkelt duurzame ontwerp- en bouwoplossingen op basis van hout en geprefabriceerde materialen. De ambitie: zich onderscheiden met een duurzame aanpak door de ontwikkeling van grootschalige hybride projecten met hout als hoofdmateriaal. 

HAUT, de houten woontoren van 21 verdiepingen in Amsterdam. (©Team V Architectuur / Beeld:Jannes Linders)

Duurzaamheid en circulariteit

Hoe hout bijdraagt tot een gebouw met een kleinere koolstofvoetafdruk? “Hout is een natuurlijke opslagplaats van CO₂ waardoor het op een positieve wijze bijdraagt aan de strijd tegen de klimaatopwarming. Dankzij houtbouw vermindert de CO₂-uitstoot met ongeveer 1 ton per kubieke meter hout”, weet men bij de Groepering van Algemene Aannemers van Houtbouw. Daarnaast doet hout, als duurzaam en hernieuwbaar materiaal, het ook goed op vlak van circulariteit. Wood Shapers: “Houten realisaties zijn heel makkelijk te demonteren en vergen weinig energie tijdens de afbraakfase. Hout krijgt een tweede leven in constructies met kortere lengtes en in onderdelen. Tot slot kunnen houtresten ook verwerkt worden tot platen.” Niets hoeft verloren te gaan.

Propere en efficiënte werven 

Daarnaast onderscheiden de houtbouwwerven die werken met geprefabriceerde bouwelementen zich door de geringe hoeveelheid afval. Resultaat: propere werven, maar daarnaast ook grote doeltreffendheid dankzij de prefabricagemogelijkheden. Het procedé van houtbouw dat in het atelier wordt voorbereid, heeft minder te lijden onder de weersomstandigheden. Deze droogbouwmethode biedt dus de mogelijkheid om veel sneller over te gaan tot de afwerking, wat betekent dat houtbouwprojecten sneller in gebruik kunnen worden genomen. Tot slot is er het aspect gezondheid en welzijn: uit onderzoek blijkt dat mensen zich gezonder voelen in een houten gebouw. 

Warm en gezond wonen met hout. Een project van Atelier Tom Vanhee. (Beeld: Stijn Bollaert)

Wat met ontbossing?

“Nee, bouwen met hout draagt niet bij tot ontbossing”, verklaart men bij Hout Info Bois. “Voor de bouw van houten woningen in België wordt slechts 2,44 procent van het jaarlijks geproduceerde constructiehout gebruikt. De impact van de bouw op het bos is dus te verwaarlozen. Afgezien daarvan komt bijna 100 procent van het hout dat in de bouw wordt gebruikt, uit Europa. In Europa neemt de voorraad hout op stam voortdurend toe als gevolg van de combinatie van een groeiend bosareaal (640.000 ha/jaar in de afgelopen 30 jaar), en het feit dat er slechts een deel van de aangroei wordt gekapt, meerbepaald 73 procent.” Wood Shapers bevestigt: “De voorbije 25 jaar is het bosgebied in Europa met 8 procent toegenomen. Hoewel de vraag jaar na jaar toeneemt, zit Europa dus in een situatie van herbebossing. Een goeie zaak en het gevolg van duurzaam bosbeheer.” 

De markttrends

Hoe evolueren de houtbouwbedrijven? Uit een enquête uitgevoerd door Hout Info Bois over de evolutie van houtbouw tussen 2011 en 2021 blijkt dat het aantal houtbouwbedrijven het laatste decennium gestaag is gegroeid. Het gaat hierbij nog steeds vooral om kleine en middelgrote bedrijven waarvan 60 procent minder dan 10 gebouwen per jaar zet. Opvallend: zo’n 15 procent van de bedrijven is samen goed voor 60 procent van de Belgische houtbouwmarkt. In zijn totaliteit biedt de Belgische houtbouwsector werk aan bijna 1.500 mensen. En er werden in 2020 iets meer dan 2.100 houten woningen gebouwd. Wat de verschillende houtbouwsystemen betreft, blijkt houtskeletbouw nog steeds het meest populair, maar verliest het terrein door de opkomst van CLT (cross-laminated timber of kruislaaghout). De groei van CLT blijkt ook omgekeerd evenredig aan de evolutie van houtstapelbouw. Let wel: de houtbouw zoals in deze studie aan bod komt, omvat zowel residentiële als niet-residentiële gebouwen waarvan de verticale hoofdstructuur in hout is opgetrokken. 

Gare Maritime is de grootste CLT-constructie in Europa, een keuze dat het gebruik van ecologisch vervuilend beton tot een minimum heeft kunnen beperken. (Beeld: Filip Dujardin)

De consument en houtbouw

Hoe denkt de gemiddelde Belg over houtbouw? Het werd onderzocht in een opinieonderzoek van het Bureau iVOX in samenwerking met de Groepering van Algemene Aannemers van Houtbouw. Ruim 53 procent van de bevraagden gaf aan dat ze alsmaar meer geïnteresseerd zijn in deze  bouwmethode. Tegelijk zijn te veel mensen (49 procent) nog onvoldoende op de hoogte van de voor- en nadelen van houtbouw. Zo associeert 35 procent van de ondervraagden houtbouw in grote mate met brandgevaar.

“Deze vrees is ongegrond”, klinkt het bij de Groepering van Algemene Aannemers van Houtbouw. “Een brandverzekering voor een houten gebouw kost overigens niet meer dan een gebouw dat met klassieke bouwmethoden werd gebouwd. Dit is het bewijs, voor zover nodig, dat houtbouw onterecht met een verhoogd brandgevaar wordt geassocieerd.”

Ook voor kantoren en hoogbouw

Zoals eerder al gesteld, leent houtbouw zich ook perfect voor grote projecten en hoogbouw met duurzame insteek. Het meermaals bekroonde Gare Maritime, een project van vastgoedontwikkelaar Nextensa naar het ontwerp van de architect Neutelings-Riedijk, is daar één treffend voorbeeld van. Momenteel maakt Wood Shapers ook mee werk van Monteco, eveneens een project van Nextensa in samenwerking met ION, dat ontworpen werd door Archi2000. Het wordt een milieuvriendelijk houten kantoorgebouw met een oppervlakte van 3.674 vierkante meter en 8 bovengrondse verdiepingen in de Brusselse Leopoldswijk. Met uitzondering van de geprefabriceerde betonnen kern zal de volledige structuur van het Monteco-gebouw worden opgetrokken uit zichtbaar hout. Monteco wil een referentie zijn voor duurzame ‘recyclable buildings’ en heeft de ambitie een CO₂- neutraal passiefgebouw te worden dat bovendien wil gaan voor een BREAAM Excellent certificaat. 

Het Monteco kantoorgebouw onderscheidt zich door zijn hybride houtstructuur en de toegepaste intelligente technologie. (Beeld: Nextensa)

Hoger en groter

Nog een fraai projectvoorbeeld van een duurzaam houten kantoorgebouw is het kantoorgebouw voor de intercommunale Leiedal in Kortrijk, een project van OYO en RAU, dat ook uitpakt met een CO₂-negatieve balans. Er wordt ingezet op houten modulaire prefab bouwsystemen in combinatie met een open beglaasde gevel die voor verbinding zorgt met de omgeving. Het is een remontabel constructiesysteem waardoor het gebouw zich dynamisch kan aanpassen gedurende de gebruiks-
periode en ook voldoet aan de uitgangspunten voor een duurzaam bouwwerk met 100 procent circulaire potentie. Om af te sluiten steken we nog even de grens over naar Nederland met het in 2021 opgeleverde HAUT in Amsterdam, de houten woontoren van Ontwikkelaar Lingotto ontworpen door Team V Architectuur. De draagstructuur van deze toren van 21 verdiepingen is gemaakt van CLT-panelen die off-site werden geprefabriceerd wat geleid heeft tot een snelle en schone montage ter plaatse. Het gebouw behaalde het hoogst haalbare duurzaamheidscertificaat van BREEAM-NL wat de duurzaamheid tastbaar maakt. Hout, als duurzaam materiaal voor gebouwen die klaar zijn voor de toekomst.     

"*" geeft vereiste velden aan

Stuur ons een bericht

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Wij gebruiken cookies. Daarmee analyseren we het gebruik van de website en verbeteren we het gebruiksgemak.

Details