Picture perfect dankzij het juiste licht

Ook de prestaties op het werk evolueren positief bij het correcte gebruik van het juiste licht. Verlichting is de kunst om het licht dusdanig te beïnvloeden dat het doet wat je wil dat het doet.

Tekst: Tom Rampelbergh   |   Beeld: Arne Jennard, Bart Gosselin, King George, pxhere   |   Bron: Kreon, LEDNLUX, Delta Light, dmlights

De ‘uitvinding’ van vuur betekende in de oudheid een immense stap voorwaarts. Het woord uitvinding staat bewust tussen aanhalingstekens, je kan namelijk niet echt spreken over het uitvinden van vuur, eerder over het aanleren van hoe vuur te gebruiken. Vuur bleek heel handig te zijn. Het zorgde voor warmte en licht, het bleek bovendien handig bij het maken van materiaal en het bood bescherming tegen de toen gangbare gevaren. Dat vuur licht gaf, betekende bovendien dat ook bij invallende duisternis en ’s nachts de tijd nuttig kon besteed worden. Vandaag zijn licht en het beïnvloeden ervan een essentieel onderdeel van het leven geworden, onmogelijk om weg te denken. Van de straten en de pleinen tot in alle gebouwen die er ook maar zijn. Ook het mooi in het licht zetten van de vele architecturale parels wereldwijd en, uiteraard, andere nuttige gebouwen, maken van licht iets onmisbaar.

Ook de productiviteit op de werkvloer krijgt een boost dankzij een goede verlichting. (Beeld: Bart Gosselin, Multiline)

Vatbaar voor verbetering

Openbare verlichting is een heel ander toepassingsgebied dan verlichting in en rond een gebouw. Dat weet iedereen. Het is een cliché zo hoog als een huis en toch gebruiken we het keer op keer. Jammer genoeg zien we voorbeelden bij de vleet waar de verlichting niet is wat het moet zijn. Bij de verlichting van de straten en de pleinen zijn we in België gezegend met een wildgroei aan verlichtingspunten, zo veel dat we vanuit de ruimte zichtbaar zijn. Het zijn dan meestal nog de gele/oranje die wel veel licht geven maar lichttechnisch toch niet je dat zijn. We zien her en der opstellingen met ledverlichting verschijnen, een wereld van verschil. Maar ook op marktpleinen en andere openbare ruimten zien we nog veel, het mag gezegd, lelijke taferelen. Beeld je even volgende situatie in: een stadhuis met ervoor een plein dat dienstdoet als parkeerterrein. Het parkeerterrein wordt verlicht met de standaard, uiteraard gele/oranje, lampen. De vormgeving van de armatuur doen hier even niet ter zake. Op de gebouwen rond het stadhuis staan twee of drie kanjers van verstralers gemonteerd die het stadhuis, dat er overigens zeker niet verkeerd uitziet, onderdompelen in een bad van vuil geel licht. Ze staan zelfs niet goed gericht, want een deel van het licht belandt naast het stadhuis, dat bijgevolg voor een stuk duister blijft. Verander deze verlichting door een modernere opstelling, gebaseerd op een weldoordacht lichtplan, en het plein wint in de duisternis aan charme. Het zal het (veiligheids)gevoel er alleen op doen vooruitgaan.

Verlichting en architectuur werken samen om de beleving van een ruimte of gebouw te versterken. (Beeld: King George, Modular)

(On)zichtbaar?

Ook de verlichting van tuinen en opritten is een belangrijk gegeven. Net als bij elke verlichtingstaak zorgen de armaturen ook hier dat je ziet wat je doet, in dit geval waar je moet gaan of rijden. Anderzijds wordt in deze buitenomgeving een bepaalde sfeer geschept, positief of negatief. Elke situatie is ook hier anders, net als de opdrachtgevers. Waar sommige mensen de armaturen absoluut niet willen zien, denken anderen er totaal anders over. De collecties buitenverlichting bij heel veel fabrikanten bestaan dan ook uit toestellen die gezien mogen worden en uit toestellen die je absoluut niet ziet. Bepaalde fabrikanten maken van dit type buitenverlichting hun corebusiness en specialiseren zich in deze materie.

Een uitgekiende verlichting geeft extra cachet aan monumenten. (Beeld: pxhere)

Geen eenduidige omschrijving

Wanneer het over verlichting gaat, hoor je vaak de term architecturale verlichting. Maar wat houdt dat in? Een mogelijke definitie: het verlichten van architecturale structuren. Maar deze omschrijving dekt niet het gehele plaatje. Verlichting is soms de blikvanger in een interieur en dan wordt daar bewust voor gekozen. Anderzijds is het soms de bedoeling dat de architectuur zelf alle aandacht krijgt. Dan heb je verlichting nodig die discreet aanwezig is en zijn omgeving voor zich laat spreken. Het type verlichting dat daar voor zorgt wordt soms ook aangeduid als architecturale verlichting. “Architecturale verlichting is een type verlichting dat vanuit en voor de liefde van architectuur ontstaat”, horen we regelmatig. “Architectuur en verlichting worden verweven in een geheel voor een ultieme beleving ter versterking van een ruimte of een gebouw.” Architecturale verlichting heeft als doel de omgeving waarin ze zich bevindt beter voor de dag te doen komen. Daarbij mogen de armaturen zichtbaar zijn, ze moeten niet per definitie quasi onzichtbaar zijn.

Voer voor specialisten

Dat verlichting belangrijk is in elk project is algemeen aanvaard. Dat verlichting een bepaalde kennis en expertise vraagt ook. Gelukkig telt ons land een hele reeks lichtontwerpers die elk project van een gepast lichtplan voorzien. Hun advies luidt dan ook: betrek de lichtontwerpers van bij het begin van een project bij de ontwikkeling ervan. Het juiste licht geeft een knap gebouw nog een extraatje. Het foute licht zorgt ervoor dat een knap gebouw niet langer als knap wordt aanzien. Roep de hulp van een specialist in om samen tot een topresultaat te komen.