Slimme gebouwautomatisering vertrekpunt voor BREEAM Excellent label

In de schaduw van het Brusselse justitiepaleis is sinds kort een nieuwe architecturale parel verrezen. Het TWEED mag dan in het oog springen door zijn opvallende gevel en stijlvolle interieur, misschien nog opvallender zijn de duurzame prestaties die het gebouw neerzet. Het streeft namelijk naar een BREEAM Excellent label. Het kloppend hart om die duurzaamheidsbelofte waar te maken is het gebouwautomatiseringssysteem TwinCAT van Beckhoff. De verschillende bedrijven binnen VMA waren verantwoordelijk voor de technieken in perfect samenspel.

Building Research Establishment Environmental Assessment Method, het BREEAM duurzaamheidskenmerk is een hele mondvol. Het wordt toegepast om duurzame gebouwen te realiseren met een minimale milieu-impact. Al even imposant als de volledige naam is het lastenboek dat ermee gepaard gaat om een Excellent label te verdienen. Dit vormde het uitgangspunt bij het nieuwe kantoorcomplex TWEED, een nieuwe parel aan de kroon van het Brusselse Place Poellaert kwartier. Dimitri Beguin, Construction Manager van hoofdaannemer Macan Development (Immobilière de la Laine is een partnerschap tussen Macan Development en AGRE): “Het gebouw behoorde oorspronkelijk toe aan Vivaqua, de Brusselse intercommunale watermaatschappij. Toen het te koop kwam, leek het ons een buitenkansje om er appartementen van te maken. In de tijd die nodig was om onze vergunning te verkrijgen, werd echter aangrenzende bebouwing goedgekeurd voor de constructie van nieuwe appartementen. Wij hebben toen ons project gewijzigd en een nieuwe aanvraag ingediend voor een kantoorgebouw dat aan de hoogste normen zou voldoen. Met een huidige bezettingsgraad van 90 procent is het project een succes.”

Om aan BREEAM Excellent te voldoen, koos Immobilière de la Laine voor klimaatplafonds en een intelligente oplossing voor gebouwautomatisering. Voor een naadloze implementatie van zowel de technieken als de automatisering errond rekende Macan Development op VMA. “VMA bestaat eigenlijk uit verschillende bedrijven en identiteiten, samengebracht in een cluster”, duidt BU Manager Pascal Kinoo. “Op die manier kunnen we kennis en knowhow bundelen en uitwisselen om voor klanten als multitechnische partner te fungeren in bouwprojecten of in de industrie. De bouwheer heeft in feite aan één contactpersoon genoeg om het volledige scala van technieken te regelen en op te volgen op de werf. Dat en onze open aanpak waren ook in het TWEED-project doorslaggevend.” Door zijn specialisatie in HVAC en de automatisering ervan was het VMA-DRUART dat binnen VMA het voortouw nam in het project. Projectmanager Eric Durenne: “De optimalisering van de productie van warm en koud water is een goede basis om van te vertrekken in gebouwautomatisering, zeker in een BREEAM project waar energie-efficiëntie voorop staat.”

Voor Durenne was de technologie van Beckhoff perfect geknipt voor deze opdracht. Door de omvang van het gebouw, het gaat om 16.000 vierkante meter aan kantoren, en de nood om verschillende communicatieprotocollen te integreren. “Standaardisering van bussen in een gebouw is sowieso niet evident. Verlichting (DALI), schakelaars (EIB/KNX), ventilatoren (Modbus RS485), meters (MBus) … ze spreken allemaal hun eigen taal. Met de Beckhoff hardware die samenkomt op het TwinCAT3 platform hoeven we geen aparte interfaces te plaatsen, aangezien deze fabrikant een groot aantal communicatiekaarten op de markt brengt. Die openheid is een enorme troef en maakt dat we alle technologie kunnen integreren in een platform. Daarenboven vergemakkelijk de softwarebasis latere aanpassingen aan de vloerindelingen.” Sterktes die VMA-DRUART overigens al in de praktijk had ondervonden. “Een perfect voorbeeld van die kennisuitwisseling die we binnen VMA proberen te realiseren”, voegt Kinoo eraan toe. “Er is binnen het bedrijf een gemeenschappelijke bibliotheek ontwikkeld om nog vlotter te automatiseren met TwinCAT. Iedereen met dezelfde technologie vertrouwd maken, levert ook voordelen op voor onderhoudswerken.”

Het TWEED-gebouw telt in totaal tien verdiepingen. VMA-DRUART koos ervoor om op elke vloer een CX9020 inbouwpc van Beckhoff te plaatsen om te automatisering per halve etage lokaal te regelen, die dan allemaal gekoppeld zijn aan één centrale PLC, de CX5130. “Enerzijds om onafhankelijke werking per niveau te realiseren,” geeft Martin Julien aan die als software-engineer bij VMA-DRUART betrokken was in het project, “en anderzijds vooral om alles tijdig te kunnen opleveren. De automatisering gebeurt pas helemaal op het einde van een bouwproject. Als andere werken later dan gepland opgeleverd worden, is het aan ons om binnen een krapper tijdsbestek er toch alles aan te doen om de deadline te halen. Door die architectuur konden we de automatisering al verdieping per verdieping realiseren. Dat liet verschillende programmeurs toe om tegelijkertijd te werken en verkortte de duur van de inbedrijfstelling.” Ook in deze lieten de voordelen van Beckhoff-technologie zich voelen. “Alle gegevens die door de PLC’s in het veld (op de vloer of in de productie) werden verzameld worden via het OPC UA protocol ter beschikking gesteld van de visualisatie. Een open industrieel protocol dat voor meer veiligheid zorgt dan het conventionele BACnet”, aldus Julien. “Al deze gegevens, verwerkt door onze gemeenschappelijke bibliotheek, stellen ons in staat ons gebouwbeheersysteem ‘VManager’ snel en efficiënt te implementeren.

Een tweede sleutel tot succes in dit automatiseringsproject was anticiperen. VMA-DRUART bereidde alles tot in de puntjes voor vanuit zijn thuisbasis. “Wanneer we nieuwe producten integreren, zorgen we dat we ze al in de vingers hebben alvorens we naar de werf komen”, geeft Julien aan. “We stelden daarvoor procedures en checklists op. Zo kunnen onze teamleiders ter plaatse snel controleren of de apparatuur volgens de regels van de kunst is uitgevoerd.” Maar anticiperen moet ook op de werf gebeuren. VMA-DRUART programmeerder Sullyvan Catoir: “Ook de regelkleppen in het klimaatplafond kunnen geparametriseerd worden in de grafische interface van VManager. Dan is het zaak om alle communicatie uitvoerig te testen, nog voor de plafonds dichtgemaakt worden. Op die manier loop je op het einde niet tegen problemen aan. Hoewel het basisproject voornamelijk uit open ruimten bestond, is het systeem bovendien zo ontworpen dat het gemakkelijk kan worden ingedeeld en dat er afzonderlijke kantoren kunnen worden gecreëerd. Dat gaat zeer eenvoudig met Beckhoff-technologie waar de integratie van nieuwe technieken louter een kwestie is van K-Bus kaarten toe te voegen.”

Het gebouwbeheer is precies geprogrammeerd om in elke ruimte een optimaal evenwicht te vinden tussen een energiezuinige (samen-)werking van alle technieken en het comfort voor de gebruikers. “Al staan alle parameters bij de oplevering perfect, toch zullen er aanpassingen volgen. Een gebouw leeft nu eenmaal. Gebruikers willen de temperatuur bijvoorbeeld toch liever iets hoger zien of de verlichting wat feller. De aangeboden service kan aan deze eisen voldoen en gepersonaliseerd comfort bieden. Met de TwinCAT-technologie van Beckhoff gekoppeld aan onze ViMAt Connect service kunnen we eigenlijk vanop afstand alles aanpassen. Ook het BeMaintenance team, de ploeg van VMA die hier het onderhoud zal verzorgen, is getraind om met het Beckhoffsysteem te werken om problemen te detecteren en onderhoudswerkzaamheden te optimaliseren. Zo leeft het eigenlijk mee met het gebouw. Softwareontwikkelingen voor toekomstige gekoppelde gebouwen zullen steeds belangrijker worden”, besluit Durenne.     

FICHE VAN PROJECT

Project: TWEED
Locatie: Brussel
Architect: ALTIPLAN°architects