Pleidooi om de circulaire transitie te omarmen

“Architectuur als viering van het bestaande”

In onze zoektocht naar hoe het duurzamer en vooral ook meer circulair kan, durven we ook over de grens kijken. Zo zijn onze noorderburen niet slecht bezig. Recent verscheen het boek Reuse to Reduce van Popma ter Steege Architecten (PTSA). Insteek van dit Engelstalige werk is het meermaals bekroonde BioPartner 5-project, een nieuw laboratorium op het Leiden Bio Science Park en meteen het eerste ‘Paris proof’ gebouw van Nederland.

“Na de oplevering van BioPartner 5 hebben we heel veel rondleidingen en presentaties gegeven en telkens was de vraag: maar hoe dan? Veel mensen zien op tegen het idee met gebruikte materialen te werken. Zo ontstond het boek”, aldus Josse Popma, architect en partner van PTSA. “Om tot een meer algemeen antwoord te komen over de betekenis van circulair ontwerpen voor ons vak.”

Hoe verandert architectuur als de planetaire grenzen het uitgangspunt worden van onze ontwerpen? Kan hergebruik van materialen juist benut worden om tot een nieuwe esthetiek te komen? Dit zijn enkele van de vragen die hebben geleid tot het boek Reuse to Reduce. Jan Willem ter Steege, architect en partner van PTSA: “In ons boek schetsen we een beeld van duurzaamheid en de circulaire transitie als maatschappelijke en culturele opgave. We pleiten voor een werkwijze waarbij er naast ontwerpprincipes – zoals het ontwerpen met een CO₂-budget, hybride constructies en collage esthetiek – ook sterk wordt ingezet op de waarde van het verhaal van de plek en geschiedenis van materialen. Als architect zijn we de vormgever en verteller van die verhalen en geven daarmee betekenis aan onze gebouwen. Hergebruik van materialen biedt een extra kans om de verhalen te vertellen die passen bij deze tijd.”

Het onderwerp dat PTSA onderzoekt sluit nauw aan bij het werk van architectuurcriticus Aaron Betsky die ook zijn medewerking verleende aan het boek. Betsky: “Ik denk dat het belangrijk is dat we de wereld die wij van onze voorouders hebben geërfd, openbreken en op een nieuwe manier gebruiken. Daarbij is het belangrijk dat we afstappen van het idee van de architect als de held, het genie dat zomaar uit het niets iets verzint. En dat we toegaan naar het idee van de architect als een verzamelaar, een ontdekker, componist of collagist. Ik zou er zelfs bij zeggen als een soort dief, die gebruikt wat al bestaat.”

In het boek geven de architecten concrete voorbeelden van ontwerpmaatregelen voor het verkleinen van de voetafdruk van gebouwen. Zij doen dit aan de hand van het door hen ontworpen gebouw BioPartner 5. Met een emissie van 212 kg CO₂ eq./m2 is Biopartner 5 de eerste nieuwe utiliteitsbouw in Nederland die voldoet aan de Parijse klimaatdoelstellingen. Grootschalig hergebruik van bouwmaterialen, zoals een donorstaalconstructie van 165.000 kilo, is gecombineerd met een zorgvuldige, esthetische ontwerptaal die uitdrukking geeft aan de transitie naar een wereld zonder verspilling. De structuur van BioPartner 5 is bovendien zo ontworpen dat deze aan het einde van zijn levenscyclus eenvoudig kan worden gedemonteerd om opnieuw en dus voor een derde keer te hergebruiken. Een fraai voorbeeld van hoe het kan.   

Over het boek Reuse to reduce
Auteurs: Aaron Betsky, Mantijn van Leeuwen, Josse Popma, Jan Willem ter Steege 
Ontwerp: Tariq Heijboer
Foto cover: The Book Photographer
Uitgever: Jap Sam Books
Taal: Engels
Prijs: € 29,90

Verkrijgbaar via de boekhandel of rechtstreeks te bestellen: www.japsambooks.nl

Maak kans op één van de twee exemplaren van het boek ‘Reuse to Reduce’. Hoe? Volg ArchiComm BE op LinkedIn en like het bericht. Je hebt tijd tot ten laatste 31 oktober 2023. De winnaars ontvangen persoonlijk een bericht en het boek in de brievenbus.