‘We tonen aan hoe robotica en ambacht elkaar kunnen versterken’

Robotische serendipiteit wint Henry van de Velde Award

Onder de winnaars van de Henry Van de Velde Awards viel ons oog op ‘Robotische serendipiteit’, een inzending in de categorie ‘Crafts’. Alleen al de term, maar ook de bijhorende beelden van het proefproject, maakten ons benieuwd. Robotische serendipiteit blijkt een werkwijze te zijn waarmee unieke betontexturen door middel van ambacht en robotica op architectonische schaal ontworpen en gemaakt kunnen worden. Het resultaat is verrassend en smaakt naar meer.

Robotische serendipiteit, het lijkt al van bij de start een contradictie. Terwijl robotica doorgaans inzet op het creëren van identieke resultaten, staat serendipiteit voor de toevallige ontdekking van iets waardevols tijdens de zoektocht naar iets anders. Robotica en toevalligheden laten zich doorgaans niet verzoenen. Of toch? 

“We zochten naar de manier om het roboticaproces te verrijken met creativiteit, onvoorspelbaarheid en menselijke ‘imperfecties’. De ontwerper versterkt de robot en de robot versterkt de ontwerper.” Aan het woord is ir. architect Lie Bormans. Het idee van robotische serendipiteit ontstond tijdens haar thesis bij het R[x]D-team aan de KU Leuven en kende een vervolg bij DMOA architecten. Het proefproject betreft de recent gerenoveerde Sint-Annakapel in Dentergem met nieuwe functionele zijbouw in beton die een unieke textuur kreeg door middel van met robotica bewerkte kartonpanelen in de bekisting. Robotische serendipiteit stelt met andere woorden architecten in staat om de uitstraling van betonnen oppervlakken zelf te bepalen aan de hand van unieke en op maat gemaakte kartonpanelen. Lie: “Momenteel onderzoeken we de verdere mogelijkheden van verschillende bekistingsmaterialen en de toepassing binnen volgende pilootprojecten.” Wordt dus ongetwijfeld vervolgd.

Tot voor kort was de Sint-Annakapel een ietwat mysterieuze ruïne. Vandaag is deze kapel, gebouwd in 1864 maar nooit ingewijd, getransformeerd tot een eventlocatie, met een nieuwe zijbouw voorzien van een dakterras met panoramisch uitzicht. Matthias Mattelaer en Benjamin Denef, de vennoten van DMOA en eveneens bouwheren van de kapel, waren voor deze zijbouw op zoek naar de gepaste betontextuur die kon aansluiten bij het brute en verweerde karakter van de oorspronkelijke ruïne. Lie: “Het was belangrijk om de nieuwe aanbouw van eenzelfde ruwe, verfijnde, natuurlijk ogende textuur te voorzien zodat het nieuwe en het oude in symbiose konden samensmelten. Vandaar dat deze kapel zich bijzonder goed leende als proefproject voor robotische serendipiteit.”

Met dit project wou men dus het idee doorbreken dat robotica enkel identieke resultaten passief aflevert en aantonen dat het ook kan bijdragen aan creatieve innovatie in de architectuur. Lie: “We hechten enorm veel belang aan de eigenheid van de texturen en de gewenste imperfecties: elke textuur, elk scheurtje in het karton is uniek en draagt bij tot een ambachtelijk, variërend uitzicht met miljoenen toevalligheden. We tonen aan hoe robotica en ambacht elkaar kunnen versterken.” Of hoe de jury van de Henry van de Velde Awards het verwoordt: “Een robot reproduceert of werkt verder op een handmatige handeling. Ambachtswerk sluipt binnen in een techniek waarbij dat normaal gezien niet komt kijken. Betongieten gebeurt vaak heel serieel. Het karton en het patroon openen heel wat nieuwe mogelijkheden, ook voor anderen om er verder mee te experimenteren.”    

FICHE VAN PROJECT

Project: Sint-Annakapel
Locatie: Dentergem
Architect: DMOA architecten