Energiemanagementsystemen voor residentiële ééngezinswoningen
Wat een stevige energiecrisis al niet teweeg kan brengen. Plots zijn we een stuk bewuster bezig met onze energiehuishouding. Samen met dit bewustzijn groeit de interesse voor zonnepanelen, warmtepompen, thuisbatterijen, maar vooral ook voor slimme sturingssystemen die ontzorgen en centen besparen, zonder aan comfort in te boeten. Energiemanagementsystemen (EMS) voor residentiële ééngezinswoningen zijn booming business en het einde van de ontwikkelingen is nog niet in zicht.
Duurzaamheid en milieu zijn één ding, maar toch was het vooral de energiecrisis – en het effect in de portemonnee – die van energiebeheer een hot topic maakte. De exit van de terugdraaiende teller, het capaciteitstarief en de mogelijkheid om te opteren voor dynamische energieprijzen maakten een efficiënt beheer er weliswaar niet eenvoudiger op. Een slimme automatisatie dringt zich op, met zelfwerkende systemen die waken over de energiehuishouding.
Energiebeheersystemen laten het energiegebruik overzichtelijk zien en kunnen helpen doelen te stellen en te bereiken. De manieren om energie te besparen zijn uiteraard legio – van sluimerverbruik vermijden tot routines programmeren en energieverslindende huishoudtoestellen vervangen – maar die laten we hier buiten beschouwing. We leggen de focus op de mogelijkheden tot slimme automatisering en het gebruik van energie op het juiste moment. Het automatisch optimaliseren van zelfconsumptie, doorgaans van stroom opgewekt door de PV-installatie, is daarvan een eerste en belangrijk aspect. Daarbij gaat het zowel over het aansturen van grootverbruikers van elektriciteit, zoals de laadpaal, warmtepomp en warmwaterboiler, alsook de kleine verbruikers. De Solar-mode van Niko Home Control is daar alvast één voorbeeld van. Wanneer je de verwarming aan Niko Home Control koppelt en ook de elektrische fiets of wasmachine op geconnecteerde stopcontacten of slimme stekkers aansluit, kan je deze automatisch laten inschakelen wanneer je zonne-energie op overschot hebt.
Wat met dynamische energieprijzen? Interessant, al vereisen deze contracten een nauwkeurige opvolging van de tarieven, het elektriciteitsverbruik en een aanpassing van de afname. De oplossing? Automatisering en slim energiebeheer. Een voorbeeld hiervan is de functiebouwsteen Spot Price Optimizer van Loxone Conf Public Beta 13.2. Deze kan in het intelligent energiebeheer rekening houden met de prijsschommelingen van de zogenaamde spotmarkt en op deze manier geld besparen. Stel: je hebt een plug-in hybride die twee uur moet laden en geen PV-systeem. Het voertuig wordt om 18 uur ingeplugd. Alvorens deze begint te laden bepaalt de functiebouwsteen eerst de twee uren met de goedkoopste elektriciteitsprijzen in de komende twaalf uur. En dan is er nog het capaciteitstarief, berekend op basis van de gemiddelde maandpiek, dat menig ‘goede huisvader’ zorgen baart. Met slimme energiebeheersystemen is het mogelijk om energiepieken te voorkomen, energiestromen te sturen en het verbruik automatisch te spreiden. Daarbij kan je zelf bepalen welke apparaten voorrang krijgen op anderen en hogere kosten vermijden, zonder aan comfort in te boeten.
Nog een manier om de verbruikspieken af te vlakken en dus aan peakshaving te doen – energie afnemen en injecteren op het meest gunstige moment: een PV-installatie in combinatie met thuisbatterij en slimme sturing. Die laatste is onontbeerlijk. Een thuisbatterij vergt een aanzienlijke investering en bovendien werd de premie op 1 april afgeschaft. Weet dat er ondertussen vernuftige mechanismes bestaan om de batterij extra slim in te zetten en zowel besparingen op de energiefactuur als extra opbrengsten te genereren. Een voorbeeld hiervan is FlexiO van het Belgische LIFEPOWR. Deze toepassing, in 2022 gelanceerd en ondertussen aanwezig in bijna 800 huishoudens, spitst zich momenteel vooral toe op het slim aansturen van de batterij en de grootverbruikers zoals een laadpaal. Met FlexiO wordt het mogelijk om meer uit de thuisbatterij te halen dan alleen maar de voordelen van zelfconsumptie.
Het systeem, dat optimaal inspeelt op dynamische prijzen, neemt energie van het net af om de batterij op te laden of te consumeren wanneer de prijzen het laagst of zelfs negatief zijn. Wanneer de prijzen hoog zijn, injecteert het energie op het net en verkoop je zo elektriciteit aan de beste prijs. Het algoritme leert ook uit de verbruikspatronen en houdt rekening met weersvoorspellingen. Zo weet het systeem hoeveel overschot er kan verkocht worden of wanneer er extra stroom van het net moet worden afgenomen. Dit alles is interessant voor de portemonnee, maar helpt ook mee aan de uitdagingen van het energiesysteem. Denk daarbij aan het toenemend volume aan hernieuwbare energie en elektrificatie in zowel mobiliteit als warmte. Daarnaast is het ook mogelijk om extra opbrengsten te genereren voor systemen die helpen om het elektriciteitsnet te stabiliseren, zoals een door FlexiO aangestuurde thuisbatterij. Dit zal de terugverdientijd verder ten goede komen. Dit zal naar verwachting vanaf midden dit jaar functioneel zijn.
Nog een energieslurper: het verwarmde zwembad. Slimme oplossingen, ook specifiek voor het zwembad, konden niet uitblijven. Zo heeft zwembadbouwer Leisure Pools in samenwerking met digitalSTROM een concept ontworpen dat gebruik maakt van de slimme meter om het zwembad te verwarmen met de overcapaciteit van de zonnepanelen. De gebruiker heeft de keuze tussen Eco- en Solar-modus. In het eerste geval wordt het zwembad enkel en alleen verwarmd als er overproductie is van de zonnepanelen. Bij de Solar-modus wordt er een comforttemperatuur ingesteld van bijvoorbeeld 28 graden Celcius en springt de warmtepomp zo nodig bij. Wanneer er overproductie van zonne-energie is, fungeert het zwembad als buffer en wordt het water automatisch verwarmd tot 30 graden Celcius. Ook als er daarna bijvoorbeeld twee dagen geen zon is, zal het zwembad nog steeds een aangename comforttemperatuur van 28 graden Celcius hebben. Ook Bluedrops, als schakel tussen de zwembadproducent en de zwembadbouwer, introduceert met Bluematic een slim systeem dat het rendement van opgewekte energie van zonnepanelen optimaliseert. De ontwikkelingen op vlak van intelligente energiemanagementsystemen volgen zich op. En het einde is nog lang niet in zicht.