Ondanks de opmars van andere gevelmaterialen, blijft de Belg ‘met de baksteen in de maag’ geboren. De rijke Belgische baksteencultuur ligt aan de basis van deze uitspraak die nog steeds staat als een huis. Tijd dus om enkele baksteen-, en bij uitbreiding ook gevelsteentrends, onder de loep te nemen.

Het recordaantal inschrijvingen voor de architectuurprijs Brick Award 2022, waarvan we in juni 2022 de winnaars kennen, weerspiegelt andermaal de populariteit van de baksteencultuur. Maar liefst 789 inschrijvingen uit 53 landen. En waar interesse en vraag is, volgt het aanbod!

Als we al één belangrijke trend mogen noteren, dan is er de verdere opmars van de gevelstenen met beperkte dikte: dunnere muren in combinatie met een dikkere isolatielaag. De Vlaamse regering verdubbelde de basispremie voor buitengevelisolatie van 15 naar 30 euro per vierkante meter. Zo wil ze de burger aanmoedigen de nodige gevelisolatiewerken te laten uitvoeren om de 2050-doelstelling te halen. Door de gevelstenen smaller te maken, kan de isolatie dikker, zowel bij renovatie als nieuwbouw. Smallere bakstenen betekent ook minder gewicht, meer gebruiksgemak op de werf en een energiezuiniger transport. 

Wienerberger lanceerde onlangs nog twee nieuwe gevelsteencollecties in dit smallere Eco-Brick formaat: de Nubilum collectie – een gekaleide gevelsteen met licht ruwe textuur- en de Avolto collectie – een getrommelde gevelsteen met verweerde look. “Bovendien hebben we de intentie het aanbod in Eco-Brick formaat, met tot 3,5 centimeter extra ruimte voor isolatie, zeer binnenkort nog verder uit te breiden, ook met een aantal exclusieve stenen”, klinkt het bij Wienerberger. Wordt verwacht, op de BIS-beurs. Ook Vande Moortel lanceerde recent vier nieuwe gladde en strakke linea7 Wasserstrich gevelstenen en subtiele kleurnuances in het ecologische en economische Brick7-formaat (dikte 76 millimeter). Met hun beperkte hoogte van 36 millimeter sluiten ze aan bij die andere uitgesproken trend, namelijk de toenemende vraag naar gevelstenen met een slank zichtvlak.

Uiteraard is het kleurenaanbod van gevelstenen, en dit in de verschillende collecties en types, in continue evolutie. Zo lanceerde Nelissen Steenfabrieken 11 nieuwe kleuren met elk hun eigen karakter: van de lichte crema tot de vurige drago.

Bij die laatste zorgen de verschillende zandsoorten samen met de gekleurde sintering voor een uitgesproken tintenwaaier – van licht- tot paarsbruin. Naast de nieuwe kleurentinten zet Nelissen al langer in op diverse formaten, met onder meer het langere en slankere formaat N70 (240 op 70 op 40/50 millimeter).

Onderscheidende architectuur, ook door middel van de gevelsteen? Uiteraard! Vandersanden stelt twee collecties voor die niet onopgemerkt blijven. Vooreerst zijn er de geglazuurde bakstenen met keuze uit een uitgebreide kleurenwaaier en diverse baksteenstructuren: zowel handvorm, vormbak, Wasserstrich als Stengpers. Afhankelijk van de samenstelling kan een glazuur matsatijn tot hoogglanzend zijn, uniform van kleur tot genuanceerd. Ook bijzonder zijn de Vandersanden bakstenen die bewerkt zijn door middel van zout- en kolenbrand. De introductie van zoutkorrels en kolen tijdens het bakproces creëert onverwachte kleuraccenten en lichte vervormingen op het steenoppervlak. Resultaat: een bijzonder kleurenspel met uitgesproken karakter.

Slanke langformaat gevelstenen, gaande van zo’n 290 tot wel 600 millimeter, benadrukken de horizontaliteit van de architectuur. Van het Deense Petersen Tegl is de 100 procent handgemaakte en high-end Kolumba baksteen met een standaardformaat van 528 op 108 op 37 millimeter, al behoren ook speciale afmetingen tot de mogelijkheden. Ook het Maasmechelse Joseph Bricks, gespecialiseerd in gesmoorde stenen, gaat met de Rutherford Wasserstrich steen voor lang maar vooral een zeer beperkte hoogte. Het formaat: 330 op 90 op 25 millimeter. Het bakken en het smoren gebeurt bij deze fabrikant in één productiecyclus (eco-smoren) waardoor het gasverbruik en bijgevolg de CO2-uitstoot vermindert. Ecologie als een thema. Iets helemaal anders en een categorie apart, maar ook perfect passend in de categorie langformaat, zijn de betonnen GeoStylistix gevelstenen, met een formaat tot 595 op 95 op 40 millimeter, van het Nederlandse MBI. Verkrijgbaar in tal van kleuren – toplaag van op kleur geselecteerde natuurlijke granulaten – en naar keuze met een gladde toplaag of met een profiel.

Overige trends? “De bouwheer weet steeds meer wat hij wil. Hij neemt de zoektocht naar de ideale steen zelf in handen”, getuigt men bij Ploegsteert. “Dat merken we aan de stijgende vragen van particulieren naar stenen en referentieadressen.” Bij deze fabrikant boomt vooral de gedompelde en ruwe Aspero gevelsteen, veelal toegepast in eigentijdse architectuur. Opmerkelijk: de eveneens succesvolle Tamburo-lijn vindt zowel zijn weg naar de landelijke en pastoriestijl als naar strakke architectuur waarbij een langer en smaller formaat getrommeld wordt. Het bewijs dat één en dezelfde steen zich leent tot zeer uiteenlopende stijlen.