Hefbomen voor een toekomstbestendig beroep

De architect in 2050 volgens NAV

Van politieagent in de bouw naar creatief ondernemer en ontwerper van concrete oplossingen. Dat is in een notendop hoe Netwerk Architecten Vlaanderen het beroep van architect ziet evolueren. In nauwe samenwerking met 30 architecten heeft NAV zich gebogen over de toekomst van het beroep en een visie ontwikkeld voor de architect in 2050. Een tipje van de sluier opgelicht.

Als netwerkorganisatie voor architecten met zo’n 3.000 aangesloten kantoren en 6.000 aangesloten leden strijdt NAV voor een invulling van de architectenjob die voldoening geeft, met ruimte voor creativiteit en economische leefbaarheid. Meer nog, NAV wil dat de skills van de architect morgen meer gevaloriseerd worden dan vandaag. Wat is de ideale toekomstige rol van de architect? NAV formuleerde het in een visie over hoe het beroep van architect erop vooruit kan gaan.

Wat zijn de maatschappelijke uitdagingen, de gevolgen en kansen voor de architect? Dit is een eerste aspect dat aan bod komt. “De veranderingen die zich de komende decennia zullen afspelen, kondigen zich vandaag al aan. Op macroniveau gaat het over de ecologische uitdaging en de technologische vooruitgang”, klinkt het bij NAV. Concreet zijn onder meer de extreme weersomstandigheden, noodzakelijke decarbonisatie, schaarser wordende grondstoffen en ruimte actuele uitdagingen. De gevolgen? “Decarbonisatie, circulariteit en technologische vooruitgang leiden tot een toename van de complexiteit en bijgevolg tot het ontstaan van nog meer specialismen. De rollen die architecten opnemen, zullen sterker gaan differentiëren. Sommige worden specialist in circulair bouwen, in BIM, of in een voorlopig nog ongekend vakgebied. Anderen leggen zich toe op de regisserende rol. Deze differentiatie maakt meer samenwerking noodzakelijk, in architectenteams maar ook met externe partijen. Daarnaast zal vooral de vraag naar de creatieve architecturale oplossingen verder toenemen, waardoor er opportuniteiten ontstaan. Kwestie van deze kansen ook effectief te grijpen.”

Hoe ziet NAV de rol in de maatschappij van de toekomst? “Deze moet evolueren van politieagent naar ontwerper van oplossingen. In 2050 denkt de overheid idealiter niet langer dat de maatschappelijke meerwaarde van de architect ligt in het controleren van andere partijen. Daarentegen erkent ze wel twee essentiële rollen die architecten spelen in de maatschappij, namelijk als de ontwerper van concrete oplossingen en als adviseur van het beleid.” Wat betreft de rol in het bouwproces ziet NAV de architect als gelijke aanschuiven rond de tafel. “Samenwerking wordt het leidmotief en dat zowel tussen architecten onderling als met andere bouwpartners. We evolueren weg van de bestaande bouwdriehoek tussen bouwheer, aannemer en architect naar een ronde tafel waar partners als gelijken aanschuiven. Dit impliceert dat de verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden worden herverdeeld: ieder draagt de verantwoordelijkheid voor zijn eigen werk. Het feit dat de architect vandaag een onevenredig grote verantwoordelijkheid draagt in de bouw leidt vandaag al tot problemen, maar kan bij een toenemende complexiteit van het bouwproces nog verder escaleren.” 

NAV wil evolueren naar het ‘model van de ronde tafel’: alle experten schuiven als gelijken aan en dragen de verantwoordelijkheid over hun werk. Tot slot is er in de visie ook aandacht voor de rol van de architect als individu en ondernemer. “Op individueel vlak leiden complexiteit en specialisatie tot diversiteit. De rol die architecten opnemen, wordt meer divers. De gemiddelde schaal van de kantoren wordt weliswaar groter, zodat architecten elkaar versterken.” En tot slot: “Architecten zijn in 2050 vrije ondernemers – met vrije keuze tussen gelijkwaardige statuten van bediende of zelfstandigen – die weliswaar verantwoordelijkheden blijven opnemen, maar het wettelijke en deontologische kader niet langer als een keurslijf ervaren.” Dit alles en nog veel meer werd geformuleerd in een visie en een pad naar een betere toekomst waar NAV mee naar zal ijveren.