Akoestische norm voor woongebouwen

Sinds vorige zomer is de nieuwe Belgische akoestische norm voor woongebouwen een feit. Deze is op sommige vlakken strenger dan voorheen, al noteren we net zo goed een aantal versoepelingen. “Een herziening ten goede”, aldus dr. ir. Pieter Schevenels. “Al wordt de norm er in al zijn aspecten allesbehalve eenvoudiger op.” Een aantal wijzigingen onder de loep.

Geen dossier over akoestiek zonder de geüpdatete norm voor akoestiek in residentiële gebouwen (NBN S 01-400-1) er nog eens bij te halen. Deze is in voege sinds 8 juli 2022 en kwam er 14 jaar na de eerste norm uit 2008. Een herziening was aan de orde. Net als de manier van bouwen is ook de geluidsbelasting over de jaren heen geëvolueerd. Men diende komaf te maken met een aantal lacunes. Een aantal criteria werden strenger, sommige juist toleranter. We overlopen enkele nieuwigheden met dr. ir. Pieter Schevenels, bestuurder van akoestisch ingenieursbureau PS Acoustics en docent Bouwakoestiek aan de UHasselt, faculteit Architectuur en Kunst.

Voor alle duidelijkheid: deze vernieuwde norm is enkel van toepassing voor woongebouwen waarvan de stedenbouwkundige vergunningsaanvraag is ingediend na 1 januari 2023. Vallen niet onder deze normering: gebouwen voor kortstondige bewoningen (bijv. vakantiewoningen) en woningen met gemeenschappelijke keuken en sanitaire voorzieningen (bijv. studentenhuisvesting). Een eerste belangrijke wijziging is de nieuwe indeling in drie prestatieniveaus. Pieter Schevenels: “Er wordt niet langer gewerkt met ‘normaal comfort’ en ‘verhoogd comfort’, maar wel met drie klassen: A, B en C. Hierbij komen B en C min of meer overeen met respectievelijk verhoogd en normaal comfort voor appartementsgebouwen. Daarbovenop is er nog een ‘superklasse’, klasse A. De bedoeling is bouwheren te doen inzien dat klasse C echt wel het minimum is en dat een beter evenwicht tussen kostprijs en tevredenheid inzake akoestiek zich misschien situeert bij klasse B.” Noteer dat wat betreft rijwoningen klasse B het minimum is en men voor verhoogd akoestisch comfort hier wel naar A dient te streven. 

De norm maakt een onderscheid tussen vijf aspecten van bouwakoestiek en isolatie: luchtgeluid-, contactgeluid- en gevelgeluidisolatie, maar ook installatielawaai en nagalm/absorptie. Wat luchtgeluidsisolatie betreft, geven we mee dat de akoestische eis in een nieuwe en gecorrigeerde grootheid werd gegoten. Deze houdt meer rekening met de typische geluiden die je in woongebouwen vanuit de zendruimte mag verwachten. Let dus op wanneer je oude en nieuwe getallen vergelijkt. “Wanneer we dit toch afwegen ten opzichte van de vorige norm, komt dit neer op een verstrenging van amper 1 dB. Relatief weinig, dus”, aldus Pieter Schevenels. “Daarnaast noteren we een aanzienlijke versoepeling voor de luchtgeluidsisolatie tussen de gemene en de private delen. 

De norm was voorheen onrealistisch streng. Er wordt bovendien rekening gehouden met wooneenheden zonder aparte inkomhal, zoals assistentiewoningen, studio’s en éénslaapkamerappartementen. Hier kan de norm vandaag ook zonder aparte inkomhal worden gehaald. Dat staat nu expliciet vermeld in de norm. Het volstaat dat het mogelijk akoestisch discomfort in het lastenboek wordt opgenomen en schriftelijk aan de bouwheer gemeld wordt, die het daarna ook schriftelijk moet melden aan kandidaat-huurders of -kopers.” 

De eis qua luchtisolatie binnen één en dezelfde wooneenheid is min of meer gelijk gebleven. Pieter Schevenels: “Wil je de norm halen, dan dien je een hal of sas met twee deuren te voorzien. Een open trap die vertrekt vanuit de leefruimte – dus zonder deur – richting nachthal is niet normconform.” Aan de nieuwe norm is wel een tolerantie toegevoegd: deze eis vervalt wanneer er maar één slaapkamer is. Ook nieuw: de aanvullende criteria voor woningscheidende constructies in het lage frequentiegebied voor lucht- en contactgeluiden. “Denk daarbij aan de bastonen, van bijvoorbeeld soundbars. Deze durven wel eens voor hinder zorgen bij lichte bouwwijzen.” Dit brengt ons bij de eisen voor contactgeluidisolatie die aanzienlijk verstrengd werden, zo’n 7-tal dB. Maar dit impliceert niet dat de bestaande contactgeluidsisolatie-matten niet meer voldoen. Met de nodige aandacht voor goede uitvoering van de zwevende dekvloeren kan de norm nog steeds gehaald worden met het gros aan matten.”

Wat betreft gevelgeluidsisolatie noteren we een lichte verstrenging. Pieter Schevenels: “Dit betekent wel dat de ventilatieroosters bij ventilatietype C steeds een minimum aan akoestische isolatie moeten bevatten. Voor projecten aan drukke gewestwegen blijkt systeem C soms niet meer verenigbaar met de akoestische eisen en dient men ventilatiesysteem D te voorzien.” Een publicatie van Buildwise en dr. Ir. L. De Geetere wijst er ook op dat de nieuwe norm nu aparte eisen formuleert voor dag- en nachtruimten die enkel afhankelijk zijn van de respectievelijke dag- of nachtbelasting. Hiermee maakt men komaf met de onnodige overdimensionering van de dagruimte enerzijds en een extra bescherming van slaapkamers die te kampen hebben met geluid van weg-, spoor- of vliegverkeer anderzijds.

Wat installatiegeluid betreft, wordt er een onderscheid gemaakt tussen langdurig en tijdelijk installatielawaai. Pieter Schevenels: “Zo noteren we een versoepeling voor continu werkende installaties zoals ventilatie. Eisen wat betreft geluid vanuit gemeenschappelijke schachten worden dan weer niet alleen gesteld in slaapkamers en woonkamers, maar nu ook in badkamers.” Een laatste nieuwigheid noteren we op vlak van geluidsafstraling naar de naburige percelen. “Ter aanvulling van de eisen opgelegd door Vlarem wordt in de vernieuwde norm melding gemaakt van een maximum van 40 dB op de perceelsgrens, dit om geluidsvervuiling door bijvoorbeeld warmtepompen van kleine projecten te voorkomen.” Als we de rekening maken, betekent deze nieuwe uitgave van de norm sowieso een aanzienlijke stijging van de bouwkost? “Niet per se, de materiaalkost hoeft niet altijd te stijgen. Wel worden de correcte bouwkundige praktijken, volgens de regels van de kunst en met aandacht voor details, des te belangrijker.”