De belangrijkste uitdagingen voor de architectuur in het post-pandemietijdperk

De COVID-19-epidemie heeft ons leven drastisch veranderd, niet alleen tijdelijk tijdens de lockdown zelf, maar wereldwijd is onze manier van werken, reizen en kopen veranderd. Deze verandering van gewoonten leidt ook tot een onvermijdelijke transformatie in de bouw. Het post-pandemietijdperk is een transformatie qua levensstijl die leidt tot een evolutie van kantoor-, commerciële en residentiële ruimtes. Hoe? 

Hybride werk, de noodzaak om sociale afstand te behouden en meer ruimte voor privégebruik, het vergrote aandeel van e-commerce kanalen bij het winkelen, het zijn slechts enkele van de sociale gevolgen van de al meer dan twee jaar durende pandemie. Deze trends gaan in een breder perspectief ook een sterke impact hebben op de architectuur en het ruimtebeheer, zowel privaat als openbaar.

Aan de belangrijkste uitdagingen in de AEC-sector (Architecture, Engineering and Construction), namelijk ecologie en het verkleinen van de koolstofvoetafdruk van gebouwen in de komende jaren, worden nog kwesties toegevoegd, zoals een nieuwe kijk op kantoorruimtes, de behoefte aan multifunctionele commerciële ontspanningsruimtes of het idee van de 15-minutenstad. Dit maakt renovatie en revitalisering de meest urgente trend in de architectuur in de komende jaren.

De Krook, Gent, België. Toegepaste systemen: MB-78EI, MB-86 SI, MB-SR50N A.

Hoewel niet iedereen thuis kan werken, onderscheidt België zich hierin zeker ten opzichte van de rest van Europa. In 2020 verrichte maar liefst 26 % in de regio Brussel telewerk. Mensen die gewend zijn geraakt aan het comfort van dagen zonder file willen niet noodzakelijk terug naar de vroegere manier van werken.

Meer dan 80 % van de Belgen, waaronder 40 % in leidinggevende functies, beweert liefst minimaal twee dagen per week te willen telewerken. Tegelijkertijd worden kantoren niet helemaal vergeten. Volgens 50 % van de Belgen zijn ze nodig om in groep te vergaderen, creatief werk te verrichten of te brainstormen.

Kantoren zijn niet overbodig geworden, maar worden anders gebruikt, de benodigde functionaliteiten zijn anders en vooral de hoeveelheid beschikbare ruimte voor medewerkers is veranderd. Het lijkt erop dat de tijden waarin 100 % van de kantoormedewerkers stationair werkte niet meer terug komen. Dus hoe verandert dit de benadering van het ontwerp van kantoorruimtes?

Activity Based Working (ABW) is een trend die voor het eerst opdook in de VS in de jaren 80. De oprichting van kantoren die precies waren afgestemd op de behoeften van medewerkers moest de traditionele ‘open space’ ruimten vervangen, wat niet efficiënt en vermoeiend bleek te zijn voor werknemers.

Nu zit ABW in de lift. De kantoorruimte is ingedeeld in zones, afhankelijk van het type activiteit die het meest voorkomt in het bedrijf. Werknemers hebben geen vaste werkplekken. Als ze geconcentreerd moeten blijven, werken ze aan een speciaal bureau in een rustige zone. Als ze vergaderen, maken ze gebruik van ruimtes waarvan de grootte en uitrusting kunnen worden afgestemd op de specifieke groepsbehoeften. Ervan uitgaande dat een deel van de werknemers telewerk verricht, kan het aantal werkplekken worden verminderd. De kantoorruimte kan worden verkleind of op een andere manier worden gebruikt.

– in 2021 hebben veel bedrijven dit toegepast om hun kantoorruimte te renoveren. Bedrijven die de nieuwe noden van werknemers zagen en de kansen die de communicatietechnologie biedt, hebben lichte renovaties of grondige veranderingen doorgevoerd in het kantoorinterieur, waaronder voornamelijk het ontwerpen van een ruimte waarbij de mogelijkheden en voorwaarden voor gesprekken en vergaderingen kunnen worden verbeterd, ook online, legt Emmanuel Gregoire, Managing Director bij Aluprof Belgium nv uit.

MB-Harmony Office, het Aluprof merksysteem voor moderne kantooroplossingen.

Meer telewerk betekent ook dat er nood is aan ruimte voor een thuiskantoor. In vergelijking met Europa bevindt België zich in een zeer goede situatie. Er zijn gemiddeld 2,1 kamers per inwoner, terwijl het EU-gemiddelde slechts 1,6 kamers bedraagt. Er wonen gemiddeld 2,3 mensen in één appartement in België (dat is het EU-gemiddelde). Minder dan 6 % van de mensen woont in overvolle appartementen. Terwijl dus bijna overal in Europa werknemers nood hadden aan meer leefruimte, was dit geen overheersend probleem in België. Dit betekent echter niet dat de huisvesting in België goed is voorbereid op de toegenomen hoeveelheid telewerk. Het probleem zijn de werk- en leefomstandigheden, in het bijzonder de verwarming.

Vanuit ecologisch oogpunt genereert het verwarmen van veel appartementen, waarin we opeens de hele dag begonnen te verblijven omdat we erin werken, een veel grotere ecologische koolstofvoetafdruk. Zeker in het geval van België, met een enorm aantal appartementen en huizen die zijn gebouwd in een tijd waarin geen aandacht werd besteed aan energieverlies. Volgens gegevens van Eurostat is België (na Luxemburg) verantwoordelijk voor de hoogste uitstoot van broeikasgassen (1.245,3 kg per persoon). Deze gebouwen vereisen thermische modernisering.

In principe kan het energieverbruik van gebouwen enkel worden verminderd door gebouwen te renoveren. Sloop en nieuwbouw is vanuit ecologisch en sociologisch oogpunt geen oplossing, zegt Emmanuel Gregoire. Steeds meer investeringsprojecten waaraan we meewerken, beogen de revitalisering van volledige industriële of commerciële ruimten of de renovatie van particuliere gebouwen. Vandaar onder meer de populariteit van onze raamoplossingen zoals MB-FERROLINE of MB-SLIMLINE, die worden gekenmerkt door een hoge thermische isolatie en die tegelijkertijd de mogelijkheid bieden om het raamuiterlijk af te stemmen op het bestaande uiterlijk, ook bij historische gevels.

Koszyki hal, Warschau, Polen. Toegepaste systemen: MB-Slimline.

De noodzaak om de koolstofvoetafdruk te verkleinen is geen gevolg van de pandemie. Integendeel. Het feit dat het leven op de hele planeet een paar weken langzamer verliep, heeft ons laten zien hoe we vervuiling kunnen verminderen en hoe belangrijk het is voor elke mens. In een breder perspectief betekent dit een grote nadruk op de vermindering van de koolstofvoetafdruk in de bouwsector (die zorgt voor een zware belasting voor het milieu).

Het tweede gevolg van de pandemie, dat indirecte gevolgen heeft voor de bouwsector, is de erkenning van de rol van de gezondheid en de natuurlijke fysieke en mentale weerstand van mensen. Mensen willen wonen op een milieuvriendelijke plek die hun gezondheid ten goede komt. Het gaat niet alleen om de gezondheid van de gebouwen waarin ze leven, goede ventilatie, lage koolstofvoetafdruk, geen materialen die de gezondheid nadelig beïnvloeden, maar ook om het inrichten van de ruimte op een manier die maakt dat het zorgen voor de gezondheid gemakkelijk en aangenaam wordt.

Het combineren van woon- en commerciële ruimtes, groene zones en buitenruimten voor sociaal contact is een hedendaagse behoefte voor inwoners van grote steden die niet langer willen werken in kantoorgebouwen om daarna in de file te staan op weg naar gigantische of krappe slaapkamers.

Hierdoor ontstaat de behoefte om de ruimte te ontwikkelen volgens het concept van een 15-minutenstad, waarbij alle voorzieningen en belangrijke zaken die bewoners nodig hebben binnen een bereik liggen van enkele minuten met de fiets of te voet.

Klub Kalshof, Karlsdorf-Neuthard, Duitsland. Toegepaste systemen: MB-70, MB-77HS, MB-SR50N.

Voor de architectuur is zo’n benadering van ruimtelijke ontwikkeling een serieuze uitdaging. Enerzijds is de ruimte beperkt – woonwijken of industrie- en commerciële industriegebieden zijn volgebouwd. Anderzijds is er de behoefte om zaken die hun basisfunctionaliteit verliezen, opnieuw aan te passen. Het gaat hier voornamelijk om fabrieken en winkelcentra.

EC Powiśle, Warschau, Polen. Toegepaste systemen: MB-70, MB-86, MB-SR50N EFEKT, MB-SR50N HI+.

De pandemie die slechts twee jaar geleden begon, heeft een zeer grote invloed gehad op de manier van leven, vooral in grotere steden. De veranderingen hadden een invloed op alle vlakken, en bijgevolg ook op de manier waarop en in welke mate de beschikbare woon-, kantoor- en commerciële ruimtes worden gebruikt. Sommige van de door de AEC-sector ontwikkelde veranderingen gaan ons de komende jaren, zo niet decennia, bijblijven, en dit betekent dat de revitalisering en het opnieuw aanpassen van gebouwen de grootste trend is in de moderne bouw.

Artikel gesponsord door Aluprof

ALUPROF BELGIUM NV
TVA BE: 0631.791.484
BTW BE: 0631.791.484
Zeelsebaan 61, 9200 Dendermonde

+32 52 258 110
aluprof.eu/nl